İtikâf; vâcib, sünnet ve müstehab olmak üzere üç kısma ayrılır.
1. Vâcib İtikâf
Bir kimse itikâfa girmeyi nezreder yani adarsa bu, üzerine vâcib olur.
İtikâfı adamak,“Allah rızası için üç gün itikâfa girmek üzerime borç olsun.”şeklinde bir şarta bağlamadan olabileceği gibi,“Bu hastalıktan kurtulursam, hastam şifa bulursa veya şu işim olursa şu kadar gün itikafa gireceğim.”şeklinde bir şarta bağlı olarak da olur. Bu durumda beklediği olunca belirttiği gün kadar itikâfa girmesi üzerine vâcib olur. Girmezse günahkâr olur çünkü âyet-i kerîmede; “Ey iman edenler! Akitlerinize vefa gösterip yerine getirin.” buyurulmuştur. [5/Mâide, 1.] Peygamber (sav) Efendimiz de; “Kim Allah’a itaat hususunda adakta bulunursa adağını yerine getirip Allah’a itaat etsin.” buyurmuştur. [Buhârî, İman, 28, 31.]
2. Sünnet İtikâf
Ramazan’ın son on gününde itikâfa girmek sünnettir.
Çünkü Peygamber (sav) Efendimiz daha önce belirttiğimiz gibi Ramazan orucunun farz kılınmasından itibaren ömrünün sonuna kadar her Ramazan ayının son on gününde itikâfa girmiştir.
3. Müstehab İtikâf
Bunların dışında zaman zaman itikâfa girmek ise müstehabdır.
Vâcib olan itikâfta oruç şarttır. Bu nedenle nezredilen itikâf bir günden az olamaz.
Sünnet olan itikâf Ramazan’da olduğu için zaten oruçludur.
Müstehab olan itikâfın ise muayyen bir müddeti yoktur, kısa bir an için de olabilir. Hatta mescide giren kimse çıkıncaya kadar itikâfa niyet ederse orada kaldığı müddetçe itikâfta sayılır, itikâf sevabı alır.